یکی از آثار عمیق رشوه این است که مامورین به خدمت عادت کنند که صرفا در مقابل دریافت مال یا وجه، وظیفه خود را به درستی انجام بدهند که موجب رکود در همه زمینه‌ها می‌شود.

در تمام جوامع رشوه دادن و رشوه گرفتن وجود دارد ولی در برخی از کشورها کمتر و در برخی بیشتر است. در تمامی کشورها دادن و اخذ رشوه جرم شناخته شده است و برای آن طرفین مجازات تعیین شده است و در کشور ما نیز قانونگذار برای پیشگیری از وقوع این جرم و برقراری نظم و امنیت در جامعه هم برای فردی که رشوه می‌دهد و هم برای فردی که رشوه می‌گیرد در قانون مجازات تعیین کرده است. در این نوشتار از مجله دلتا به بررسی مجازات رشوه در قانون می‌پردازیم.

تعریف رشوه

رشوه به معنای آن چیزی است که به کسی می‌دهند تا کارسازی ناحق برای رشوه دهنده انجام دهد و به کسی که رشوه می‌دهد مرتشی می‌گویند. رشوه‌خواری مطابق قانون مجازات اسلامی جرم محسوب می‌شود و مجازات آن عبارت است از:
هر یک از مستخدمین قضایی یا غیر قضایی دولت که برای انجام امری که از وظایف آنان است وجه یا مالی را قبول کند اگر چه انجام‌ آن امر بر طبق حقانیت بوده باشد مرتشی (رشوه گیرنده) محسوب و مجازات آن طبق قانون تعیین می‌شود. هر گاه ثابت شود که رشوه دهنده برای حفظ حقوق مشروع خود ناچار از دادن رشوه شده از مجازات معاف خواهد بود. اگر رشوه گیرنده قبل از تعقیب وجه یا مالی را که اخذ کرده‌ است مسترد دارد از مجازات معاف خواهد بود.

موارد معاف از مجازات

•  هرگاه ثابت شود که مرتشی برای حفظ حقوق مشروع و قانون خود ناچار از دادن رشوه شده، از مجازات معاف خواهد بود.
• اگر رشوه‌دهنده مقامات صلاحیتدار را از این جرم مطلع سازد و ادعای خود را نیز ثابت کند از مجازات معاف است. ولی اگر نتوانست ثابت کند به حبس از یک تا سه‌ سال محکوم خواهد شد.
• اگر رشوه گیرنده قبل از تعقیب وجه یا مالی را که دریافت کرده‌ بازگرداند، از مجازات رشوه خواری معاف خواهد بود.

مجازات رشوه در قانون

 نه تنها رشوه گیرنده مجرم است، رشوه دهنده نیز مجرم است و مجازات آن حسب مورد متفاوت است که در ذیل به آن می‌پردازیم:

هر یک از کارکنان قضایی یا غیر قضایی دولت که برای انجام امری که از وظایف آنان است وجه یا مالی را قبول کند اگر چه انجام‌ آن امر بر طبق حقانیت بوده باشد مرتشی محسوب و مجازات آن انفصال دائمی از خدمت دولت و تادیه غرامت است معادل دو برابر آنچه که گرفته‌ است. در صورتی که میزان وجه یا قیمت مالی که اخذ کرده‌ است بیش از یکصد تومان باشد مجازات مرتکب محرومیت از حقوق اجتماعی و تادیه غرامت‌ است معادل سه برابر آن چه که گرفته‌ است و اگر میزان وجه یا قیمت مالی که اخذ کرده‌ است بیش از پانصد تومان باشد علاوه بر مجازات فوق مرتکب‌ به دو ماه الی یک سال حبس نیز محکوم خواهد شد و نیز هر یک از اشخاص مذکور هر گاه در مقابل اخذ وجه یا مال از انجام امری که وظیفه ایشان است امتناع ورزند مرتشی محسوب و به مجازات‌های‌ فوق محکوم خواهند شد.

پیشنهاد مطالعه : برای آشنایی بیشتر با نکات حقوقی مجازات خیانت در امانت را مطالعه کنید.

با مجله حقوقی دلتا همراه باشید